RENKLER TARİHİ

 EDİRNE KIRMIZISI

 Hepinize merhabalar sevgili Kırmızı Defter okuyucuları. Sizleri "Kırmızı Defterin" ilk sayfasında "uğruna casusluklar yapılan, eski dünya renklerini birbirine katan, önemli tarihi şahsiyetleri peşinden koşturan EDİRNE KIRMIZISI" konusuna mercek tutacağız.

Bilindiği üzere dünyamızda birden fazla kırmızı renk çeşidi mevcuttur. Lakin ben bu gün sizlere öyle bir kırmızıdan bahsedeceğim ki başta Türk toplumu olmak üzere; İskoçya, Hindistan, Britanya, Rusya gibi döneminin önemli devletlerini kendine aşık etmiş, uğruna casusluklar, ödüller verilmiştir. Dilerseniz bu önemli kırmızının doğuşuna bir göz atalım...

Osmanlı Devleti'nin bir dönemine başkentlik yapmış olan (eski adı ile "Adrianople" ) Edirne; kumaş boyamaları ve renkleri ile dönemine damga vurmuştur. Edirne şehrinde ki önemli "edirnekâri" ( Edirne'de ortaya çıkan zaman içerisinde İstanbul, Bursa, Diyarbakır gibi şehirlerde de popülerliğini arttıran bir çeşit süsleme sanatıdır. Genellikle ahşap ürünleri, dolap kapaklarını, kapıları oyarak verilen süslemelerin; renkler ile gösterişli hale getirilmesi olarak adlandırılmıştır.) ustalarının çalışmalarından doğan, formülünü günümüzde dahi kesin olarak bilinmeyen Edirne Kırmızısı tarihi süreçte bir çok rolde oynamıştır.

Avrupalı bir çok devleti kendine hayran bırakan Edirne Kırmızısı süreç içerisinde çalınmaya çalışılmış(1700'lü yıllardan bahsedilmektedir.) fakat formülün edirnekâri ustaları tarafından gizli tutulması, kendi içlerinde örgütlenmeleri ve sırlarının dışarı çıkmaması sonucunda çalınamayacağı anlaşılmıştır. Günümüzde dahi bir çok devlet Edirne Kırmızısının formülünü bulmaya çalışmıştır; İskoçya otuz yıllık bir zaman dilimini bu muhteşem renk için harcamış, ne yazık ki bir sonuca varamamıştır.

19. yy boyunca da Edirne Kırmızısı araştırılmış Britanya hükümeti bu muhteşem rengi bulabilen kişilere iki bin beş yüz sterlin ödül vereceğini açıklamıştır. Edirnekâri ustalarının ellerinden doğduğu düşünülen "Edirne Kırmızısı" Fransız renk analiz uzmanları tarafından "ROUGE ADRİANOPLE" olarak literatürlere geçmiştir. Dünyada kabul görmüş birden fazla kırmızı çeşitleri mevcuttur. Örneğin ; Hint Kırmızısı, İngiliz Kırmızısı gibi. Fakat Edirne Kırmızısı diğer kırmızı türleri arasında hem en çok talep edilen hem de önemli alanlarda boy gösteren bir renk olmuştur.

Türk askerlerinin üniformalarında, II. Napolyon'un tablolarında arka fontlarda (rivayet olarak kabul edilmektedir. Bu konuda ki bir başka rivayet ise III. Napolyon'un yatak odasının da edirnekâri ustalarının ellerinden çıkan bu kırmızı tonu ile özel olarak hazırlandığıdır.) süsleme sanatlarında, kullanılmış, bitki özleri ve köklerinin bazı teknikler ile karıştırılması sonucunda elde edildiği bu renk hakkında bilinen ender sözcüklerdendir. Dünya renk skalasının "Rönesans'ı" olarak kabul edilen Edirne Kırmızısı; 1900'lü yıllarda Stalin'in de ilgisini çekmiş olacak ki Paris'te açılan "Evrensel Sergi" de yer alan Edirne Kırmızı rengi (özel olarak hazırlanıyor ve gönderiliyor) Parisli ressam Martin ve Couder'in çizimleri ile 840 baskı plakası ve 36 (bir kaynakta 37) rengin kullanılan bu orijinal belge yapılmıştır. 840'dan az 50x30 cm'lik el baskısıdır.

Üzerindeki kırmızı Edirne Kırmızısı rengidir. Geleneksel renk kıyafetler giymiş 6 kadından oluşan bir sahneye hayat veren ve parlayan 37 renkten fazlasıyla basılmış bir Japon bahçesidir. Bu önemli tablo elli milyon sanat severin gezdiği sergide altın madalya ödülünü almıştır. Günümüzde Paris'e yolunuz düşerse şayet belediye binasında ki "kırmızı oda ve kırmızı tablo" alanlarına da bakabilirsiniz...

Bu süreci daha detaylı anlatan Fransızca yazılan ama Amerika'da bulunan önemli kaynak eser " ADRİNOPLE LE ROUGE MAGNİFİQUE" Trakya Üniversitesi Edirne Kitaplığı Envanter Bölümüne getirilmiştir. 

KAYNAKÇA OLARAK KULLANILMIŞTIR .

https://edirne.ktb.gov.tr/TR-192146/edirne-kirmizisi.html